Geçmişten günümüze iletişim her zaman hayatımızın önemli bir parçası olmuştur. Birbirimize dertlerimizi anlatmak, birbirimizden nasıl olduğundan haberdar olmak ya da toplumsal açıdan bakacak olursak diğer toplumların durumlarından haberdar olmak ve kültürler arası iletişimi sağlamak her zaman hayati önem taşımıştır.
Ancak konu birbirinden farklı dilleri konuşan insanların, birbirlerinden farklı dilleri konuşan toplumların ve kültürlerin iletişim kurmasına geldiğinde zaman zaman bu iletişim kurma sürecinde pürüzler ortaya çıkabilmektedir.
Sizin bilmediğiniz başka bir dili konuşan bir kişiyle veya kurumla iletişim kurmak durumunda kaldığınızda ya da aşina olmadığınız bir kültürde yaşanan gelişmeleri toplum olarak takip etmek istediğinizde zaman zaman zor durumlarda kalınabilir. Bu durumda imdadınıza yetişecek olan şey çeviridir. Bu yazımızda ise çeviri türlerini sizlerle kısaca paylaşmak istiyoruz.
YAZILI ÇEVİRİ TÜRLERİ
- Edebiyat Çevirisi: Bu alan en geniş çeviri alanlarından biridir. Düzyazı çevirisi, tiyatro çevirisi ve şiir çevirisi gibi birçok çeviri türünü bünyesinde barındırmaktadır. Sanatsal özellikler taşıması nedeniyle yoruma açıktır. Bu nedenle bir metnin her çevirmen tarafından farklı bir şekilde çevrilmesi olağandır.
- Teknik Metin Çevirisi: Bu çeviri alanında amaç teknik ve bilimsel konularda çeviri yapılır. Bu tür metinlerin çevirisi konusundaki temel nokta düzgün, kısa ve öz ve yalın bir şekilde çeviri yapılması, çeviri yapılan konuya hakim olunması zorunluluğudur.
- Sosyal Bilimler ve İnsan Bilimleri Çevirileri: Bu alandaki çevirilerin teknik ve bilimsel çevirilerden farkı sosyal ve toplumsal bilimlerin bilimsel deneylerle, ansiklopedilerdeki bilgilerle ifade edilecek kesin kalıp yargılar içermemesi ve değişken oluşudur. Bu çeviri türündeki püf nokta çeviride karşılaşılan herhangi bir terimin çevirmenin kendi anadilinde bir karşılığa sahipse o şekilde çevrilmesi; yoksa ya kelimenin aynı şekilde bırakılarak bir dipnotla açıklanması ya da bu kelimenin karşılığı olarak yeni bir terim üretilmesi olmalıdır.
- Ticari Metin Çevirisi: Bu türde önemli olan nokta çevrilecek metnin sözcüğü sözcüğüne çevrilmesi değil; çevirinin yapılacağı kültürün ihtiyaçlarına ve beklentilerine göre çevrilmesidir. Bu nedenle çokuluslu ticari kuruluşların farklı ülkelerde farklı reklamlar yayınlayabildikleri gözlenmiştir.
- Hukuk Çevirisi: Ciddi bir iş olan ve çevirmene de beraberinde birtakım yasal yükümlülükler getiren hukuk çevirisi bir tür teknik çeviri veya uzmanlık çevirisidir. Bu yüzden hukuk çevirisi bu konuda özel bir çalışmayı ve hukuki alanda en azından temel seviyede bilgiye sahip olmayı gerekli kılmaktadır.
- Tıp Çevirisi: Medikal çeviri/tercüme sağlık sektöründeki çevirileri kapsar. Tıbbi dokümanların tamamı ve ecza sektöründeki prospektüsler kısaca tıp alanında yer alan tüm dokümanların tercümesi bu kapsamda ele alınır. Medikal çevirinin mutlaka uzman kişilerce yapılması gerekmektedir. Bunun için ya 6 senelik tıp eğitimi almış ya da medikal sektörde uzun yıllar geçirmiş tercümanların çeviri yapması gerekir ya da müşteri tarafından terminoloji verilmesi gerekmektedir.
- Yeminli Çeviriler: Genellikle yasal işler için kullanılmak üzere başvurulan yeminli çeviriler; bazen de resmi kanallara verilmek üzere hazırlanacak ve yeminli tercüme olması şartı aranan belgeler üzerine olur. Şahıs tercümesi bazı konularda hukuk, teknik, sağlık gibi uzmanlık ya da deneyim ve bilgi gerektiren konuları içerir. Bu evrakların aslına en uygun şekilde şahıs için özel olarak hazırlanmaları gerekir.
- Web Çevirisi: Web sitesi çevirileri, bilgi, deneyim ve özen gerektirir, edebi çeviri özelliklerini de içinde barındırır, çünkü web sitesi çevirileri sadece sayfadaki içeriğin yani verilmek istenen mesajın tercümesi değildir. Ortalama web ziyaretçisinin sayfayı görüntülerken harcadığı sayılı saniyeler içinde, web sayfasındaki mesajın yeni bir dilde hatta yeni bir kültürde yeniden verilmesi ve istenen etkinin sağlanması sorunudur.
SÖZLÜ ÇEVİRİ TÜRLERİ
- Diyalog Çevirisi: Bu çeviri türünde tercüme iki ya da daha fazla kişi arasında yapılmaktadır ve belirleyici kıstas diyalog biçiminde, karşılıklı geçen konuşmaların tercüme edilmesidir.
- Ardıl Çeviri: Bu çeviri türünde tercüme daha resmi bir ortamda yapılmaktadır. Çevirmen konuşmayı dinler ve önemli gördüğü noktaları not alır, not aldığı kısımlar dışında kalan cümleleri ise aklında tutması Sonrasında ise konuşmayı aldığı notlardan ve hafızasına aldığı diğer kısımlardan hareketle diğer bir yabancı dile çevirir.
- Simultane (Eş Zamanlı Çeviri): Bu türde çeviri yapılan konuşmayla eş zamanlı olarak yürümektedir. Ardıl çeviriye gör çok daha büyük çaplı, uluslararası organizasyonlarda kullanımı tercih edilen bu tür tercümenin gerçekleştirilmesi için özel teknik donanım da gerektirmektedir. Tercümanın aynı anda bir yandan konuşmayı dinlemesi, konuşmacının beden dilini takip edip uygun biçimde yorumlaması, dinlediği konuşmaları uygun şekilde anlayıp yorumlaması; diğer yandan da kendi çıktısını dinleyip ses tonu, aksan, sözcük seçimi ve dilbilgisi açısından da otokontrol sağlaması gerekmektedir.